Thiền Sư VẠN HẠNH

(? - 1018)-(Đời thứ 12, Dòng Tỳ-ni-đa-lưu-chi)

Sư họ Nguyễn, quê ở làng Cổ Pháp, gia đình đời đời thờ Phật. Thuở nhỏ Sư đã thông minh khác thường, thông suốt Tam học và nghiên cứu Bách luận, mà vẫn xem thường công danh phú quí.

Năm 21 tuổi Sư xuất gia, cùng Thiền sư Định Huệ, thọ học với Thiền Ông Đạo Giả ở chùa Lục Tổ làng Dịch Bảng phủ Thiên Đức. Khi việc rảnh rỗi, Sư học hỏi quên cả mỏi mệt.

Sau khi Thiền Ông tịch, Sư kế tiếp trụ trì chùa này và chuyên tập pháp “Tổng trì tam-ma-địa” lấy đó làm sự nghiệp. Bấy giờ Sư có nói ra lời gì dân chúng đều cho là lời sấm ký. Vua Lê Đại Hành rất tôn kính Sư.

Niên hiệu Thiên Phúc năm thứ nhất (980), tướng Tống là Hầu Nhân Bảo kéo quân sang đánh nước ta, đóng binh ở Cương Giáp, Lãng Sơn, vua Lê Đại Hành mời Sư đến hỏi:

- Quân ta thắng bại thế nào ?

Sư đáp:

- Trong ba, bảy ngày thì giặc ắt lui.

Quả đúng như lời Sư đoán.

Có kẻ gian tên Đỗ Ngân âm mưu hại Sư. Biết trước sự việc, Sư đưa cho y một bài thơ:

                          Thổ mộc sanh nhau Cấn với Kim,

                          Vì sao ôm ấp lòng hận phiền?

                          Bấy giờ tôi biết lòng buồn dứt,

                          Thật đến sau này chẳng bận tâm.

                          (Thổ mộc tương sanh Cấn bạn Câm (kim) [Thổ Mộc là Đỗ, Cấn Kim là Ngân]

                          Vân hà mưu ngã uẩn linh khâm?

                          Đương thời ngũ khẩu thu tâm tuyệt

                           Chân chí vị lai bất hận tâm.)        

Được thơ này gã Ngân hoảng sợ không tiến hành mưu hại nữa.

Lúc vua Lê Ngọa Triều ở ngôi quá tàn bạo, mọi người đều oán ghét. Khi ấy Lý Thái Tổ còn làm chức Thân Vệ, chưa lên ngôi. Bấy giờ trong nước có những điềm lạ xuất hiện liên miên. Tùy theo chỗ thấy nghe, Sư đều bàn giải phù hợp với triệu chứng nhà Lê sắp mất, nhà Lý lên thay.

Ngày vua Lý Thái Tổ lên ngôi, Sư ở tại chùa Lục Tổ mà vẫn biết trước, báo tin cho chú và bác vua Lý hay: “Thiên tử đã băng hà, Lý Thân Vệ đã khuất phục trong thành nội, túc trực trong vài ngày Thân Vệ ắt được thiên hạ.” Và để chiêu an bá tánh, Sư ra yết thị rằng:

                          Tật Lê chìm biển Bắc

                          Cây Lý che trời Nam

                          Bốn phương binh đao dứt

                          Tám hướng thảy bình an

                          (Tật Lê trầm bắc thủy       

                          Lý tử thọ nam thiên 

                         Tứ phương qua can tịnh    

                          Bát biểu hạ bình an.)

*

*   *

Niên hiệu Thuận Thiên thứ chín (1018) ngày rằm tháng năm, Sư không bệnh chi, mà gọi chúng nói kệ:

                          Thân như bóng chớp có rồi không,

                          Cây cỏ xuân tươi, thu đượm hồng,

                          Mặc cuộc thạnh suy không sợ hãi,

                          Thạnh suy như cỏ hạt sương đông.

                          (Thân như điện ảnh hữu hoàn vô

                          Vạn mộc xuân vinh thu hựu khô,

                          Nhậm vận thạnh suy vô bố úy

                          Thạnh suy như lộ thảo đầu phô.)  

Nói xong, Sư lại bảo chúng: “Các ngươi cần trụ chỗ nào? Ta chẳng lấy chỗ trụ mà trụ, chẳng y không trụ mà trụ.” Ngừng giây lát, Sư tịch.

*

*   *

Vua Lý Thái Tổ và đệ tử làm lễ hỏa táng, nhặt xá-lợi xây tháp cúng dường.

Về sau vua Lý Nhân Tông có làm bài truy tán Sư rằng:

                         Vạn Hạnh thông ba mé 

                         Thật hợp lời sấm xưa.

                         Quê nhà tên Cổ Pháp

                          Dựng gậy vững kinh vua.

                          (Vạn Hạnh dung tam tế,     

                          Chơn phù cổ sấm cơ (ky)  

                           Hương quan danh Cổ Pháp,

                          Trụ tích trấn vương kỳ.)