Thiền Sư CẢM THÀNH

(? - 860)-(Đời thứ I, dòng Vô Ngôn Thông)

Sư quê ở Tiên Du, không rõ họ gì, chỉ biết mới xuất gia đạo hiệu là Lập Đức, ở tại quận nhà chuyên lấy việc trì tụng làm sự nghiệp. Có Hương hào họ Nguyễn ở làng Phù Đổng mến đức hạnh cao cả của Sư, tình nguyện đem gia trạch cúng cho Sư làm ngôi chùa. Sư một mực từ chối. Ban đêm Sư mộng thấy thần nhân mách:“Nếu theo ý họ  Nguyễn, thời gian chẳng lâu sẽ được điều lành lớn.” Nhân đó, Sư mới nhận lời, nay chính là ngôi chùa Kiến Sơ ở làng Phù Đổng ấy vậy.

Quả như lời thần nhân mách, Sư về trụ trì chưa bao lâu, Thiền sư Vô Ngôn Thông đến. Biết Thiền sư chẳng phải là hạng thường, Sư hôm sớm hết lòng thờ kính, không hề biếng trễ. Vì thế Thiền sư Vô Ngôn Thông đổi hiệu Sư là Cảm Thành.

Một hôm, Thiền sư Vô Ngôn Thông gọi Sư vào dạy:

- Xưa đức Thế Tôn vì một nhân duyên lớn mà xuất hiện ở đời, hóa duyên viên mãn Ngài vào Niết-bàn. Diệu tâm này tên Chánh pháp Nhãn tạng, thật tướng không tướng, pháp môn chánh định, chính Ngài trao cho đệ tử là Tôn giả Ma-ha Ca-diếp làm Sơ tổ. Đời đời truyền nhau đến Tổ Đạt-ma, từ Ấn Độ sang Trung Hoa trải bao nguy hiểm, vì truyền pháp này. Cứ thế đến Lục tổ Tào Khê được nơi Ngũ tổ, vẫn dòng phái Đạt-ma. Tổ Đạt-ma lúc mới đến, vì người chưa tin hiểu nên lấy việc truyền y bát để rõ chỗ đắc pháp. Nay niềm tin đã thuần thục, thì y là đầu mối của sự tranh giành. Thế nên, Ngũ tổ dặn: “Phải dừng ngay nơi ông, không nên truyền nữa.” Do đó, đến nay chỉ dùng tâm truyền tâm mà chẳng trao y bát.

Khi ấy, Tổ sư Nam Nhạc Hoài Nhượng nhận được chân truyền này, bèn trao cho Mã Tổ Đạo Nhất, Mã Tổ trao cho Bá Trượng Hoài Hải. Ta ở chỗ Tiên sư Bá Trượng nhận được tâm pháp ấy đã lâu, nghe ở phương này (Việt Nam) có nhiều người hâm mộ Đại thừa, vì thế mà đến phương Nam để tìm thiện tri thức. Nay ta gặp ngươi đây, ấy bởi túc duyên đã sẵn. Nghe ta nói kệ:

          Các nơi đồn đại

          Dối tự huyên truyền

          Rằng Thủy Tổ ta

          Gốc từ Tây Thiên.

          Truyền pháp Nhãn tạng

          Gọi đó là Thiền

          Một hoa năm cánh

          Hạt giống liên miên.

          Thầm hợp lời mật

          Muôn ngàn có duyên

          Đều gọi tâm tông

          Thanh tịnh bản nhiên.

          Tây Thiên cõi này

          Cõi này Tây Thiên

          Xưa nay nhật nguyệt

          Xưa nay sơn xuyên.

          Chạm đến thành trệ

          Phật tổ thành oan

          Sai đó hào ly

          Mất đó trăm ngàn.

          Ngươi khéo quán sát

          Chớ lừa cháu con

          Ngay như hỏi ta

          Ta vốn không lời.

          Chư phương hạo hạo         

          Vọng tự huyên truyền        

          Vị ngô thủy tổ        

          Thân tự Tây thiên.  

          Truyền pháp nhãn tạng      

          Mục vị chi thiền     

          Nhất hoa ngũ diệp  

          Chủng tử miên miên.         

          Tiềm phù mật ngữ  

          Thiên vạn hữu duyên        

          Hàm vị tâm tông     

          Thanh tịnh bản nhiên.        

          Tây Thiên thử độ    

          Thử độ Tây Thiên  

          Cổ kim nhật nguyệt 

          Cổ kim sơn xuyên. 

          Xúc đồ thành trệ     

          Phật tổ thành oan    

          Sai chi hào ly         

          Thất chi bách thiên.

          Nhữ thiện quán sát  

          Mạc trám nhi tôn    

          Trực nhiêu vấn ngã 

          Ngã bổn vô ngôn.)  

Nghe xong bài kệ, Sư liền lãnh ngộ.

*
*  *

Có vị tăng đến hỏi:  - Thế nào là Phật ?

Sư đáp:- Khắp tất cả chỗ.

          - Thế nào là Phật tâm ?

          - Chẳng từng che dấu.

          - Học nhân chẳng hội ?

          - Đã lầm qua rồi.

*
*  *

Về sau, Sư không bệnh mà tịch vào năm Canh Thìn, nhằm năm đầu niên hiệu Hàm Thông (860) nhà Đường.