Thiền Sư GIÁC HẢI

(Khoảng thế kỷ 11-12)-(Đời thứ 10, dòng Vô Ngôn Thông)

Sư họ Nguyễn, quê làng Hải Thanh, thuở nhỏ làm nghề chài lưới, thường dùng một chiếc thuyền con làm nhà, sống lênh đênh trên khắp sông hồ. Năm 25 tuổi, Sư dứt bỏ thế nghiệp xuất gia làm tăng. Ban đầu, Sư cùng Thiền sư Không Lộ đồng thờ thầy Hà Trạch ở chùa Diên Phước, Hải Thanh. Sau, Sư lại kế thừa dòng pháp của Không Lộ và trụ trì luôn chùa này.

Đời vua Lý Nhân Tông (1072-1127), Sư cùng Thông Huyền bị triệu vào hầu. Bỗng đâu có hai con cắc kè cất tiếng kêu chát tai. Vua bảo Thông Huyền làm cho nó đừng kêu. Thông Huyền thầm niệm thần chú, một con rơi xuống. Thông Huyền cười nhìn Sư, bảo: “Để lại một con cho Sa-môn.” Sư chú mắt nhìn nó, chốc lát nó cũng rơi xuống. Nhà vua kinh dị, làm thơ tặng:

                              Giác Hải tâm như biển,

                              Thông Huyền đạo lại huyền.

                              Thần thông gồm biến hóa,

                              Một Phật, một thần tiên.

                              (Giác Hải tâm như hải,      

                              Thông Huyền đạo hựu huyền.

                              Thần thông kiêm biến hóa, 

                              Nhất Phật nhất thần tiên.)  

Sư nổi tiếng khắp thiên hạ, tăng tục đều quí kính. Vua Nhân Tông mỗi khi ra chơi hành cung Hải Thanh đều ghé chùa thăm Sư.

Một hôm vua hỏi:

- Phép chân thần túc có thể được nghe chăng?

Sư liền hiện tám phép thần biến: Thân vọt lên hư không cách đất vài trượng, chợt lại trở xuống...

Vua và quần thần vỗ tay khen ngợi. Từ đó vua ban cho Sư tự do ra vào cung vua.

Đến đời vua Lý Thần Tông (1128-1138), nhiều lần triệu vào cung, nhưng Sư từ chối viện cớ già bệnh chẳng đến được.

*

Có vị tăng hỏi:

- Phật và chúng sanh ai khách ai chủ?

Sư dùng bài kệ đáp:

                      Gái để chỏm đầu bạc,

                      Bảo ông, tác giả biết.

                      Nếu hỏi cảnh giới Phật,

                      Long môn bị điểm trán.

                      (A giác nữ đầu bạch,

                      Báo nhĩ tác giả thức.

                      Nhược vấn Phật cảnh giới,

                      Long môn tao điểm ngạch.)

Lúc sắp tịch, Sư gọi chúng nói kệ:

                  Xuân về hoa bướm gặp nhau đây,

                  Hoa bướm phải cần họp lúc này.

                  Hoa bướm xưa nay đều là huyễn,

                  Giữ tâm bền chặt bướm hoa thây.

                  (Xuân lai hoa điệp thiện tri thì,

                  Hoa điệp ưng tu cộng ứng kỳ.

                  Hoa điệp bổn lai giai thị huyễn,

                  Mạc tu hoa điệp hướng tâm trì.)

Đêm ấy có ngôi sao lớn rơi xuống góc Đông nam thất Sư, Sư ngồi ngay thẳng an nhiên thị tịch. Vua hạ chiếu quyên ba mươi hộ để cúng hương hỏa. Hai đứa con Sư cũng được ân thưởng làm quan.