VƯỢT RA KHỎI LƯỚI PHIỀN NÃO VÔ MINH

Trong nhà thiền có câu chuyện: Thiền sư Thâm và Hòa thượng Minh, hai huynh đệ trên đường đi đến sông Hoài. Khi đến bờ sông, hai người gặp một người đang kéo lưới, thì có một con cá từ trong lưới nhảy vọt ra. Thiền sư Thâm mới chỉ rồi nói với Hòa thượng Minh: “Giỏi thay! Giống hệt một nạp tăng không khác”.

 Hòa thượng Minh nói: “Tuy nhiên như thế, đâu bằng ngay buổi đầu chẳng vào lưới thì hay hơn.” Thiền sư Thâm nói: “Huynh Minh, ông còn chưa ngộ.” Hòa thượng Minh lúc đó cũng chưa hiểu. Hai huynh đệ đi về chỗ nghỉ, tới gần nửa đêm thì Hòa thượng Minh tỉnh ngộ lời của Thiền sư Thâm.

Thiền sư Thâm thấy con cá từ trong lưới nhảy vọt ra thì khen thật giỏi giống như một thiền tăng. Thì Hòa thượng Minh nói tuy nhiên như vậy cũng chưa giỏi lắm, nếu ngay từ buổi đầu đừng vào trong lưới thì hay hơn. Tại sao phải vào trong lưới rồi nhảy ra? Như vậy, vừa nhọc nhằn lại vừa tốn công. Thiền sư Thâm mới bảo huynh nói vậy là huynh chưa tỉnh ngộ. Nghĩa là nói thì nghe hay nhưng mà còn chỗ sơ sót.

Bởi vì nhà thiền trọng thực tế chứ không phải lý luận. Quý vị nên hiểu kỹ, quan trọng là ngay thực tế, cá mà đã lọt vào trong lưới rồi thì làm sao nhảy ra để thoát? Từ trong lưới mà thoát ra được mới là giỏi.

Còn nếu cứ ngồi đó lý luận trước kia đừng có vào hay hơn hoặc tại sao phải vào để giờ phải nhảy ra! Ngồi mà lý luận cả đời thì cũng vẫn ở trong lưới, quan trọng là trong lưới nhảy vọt ra mới hay. Cũng giống như chúng ta, đang ngồi đây là đang ở trong lưới hay là đang ở ngoài lưới? Lưới này là lưới phiền não, lưới sanh tử mê lầm. Đa số là đang ở trong lưới này, mà ai nhảy vọt ra thì mới hay, là người giỏi. Còn nếu ngồi đây lý luận tại sao phải vào lưới này, phải chi trước kia đừng vào hay hơn; vào trong đây chịu khổ rồi tu hành rất mệt nhọc. Dù lý luận suốt đời cũng ở trong lưới, nên quan trọng là ngay trong lưới này khéo tìm phương tiện tu hành để nhảy vọt ra, đó là thiết thực nhất.

Như hiện nay người học đạo cũng là học cái cách nhảy ra khỏi bùn lầy của thế gian; nhảy ra khỏi lưới phiền não vô minh, nếu người khéo nhảy ra thì được nhẹ nhàng. Để thấy rằng, tuy chúng ta mê lầm, nhưng mà biết mình mê lầm, nhờ vậy mới chuyển hóa để vượt ra và vươn lên, thì đó là con đường tốt đẹp để mình tiến hóa.

Trích "TU LÀ CHUYỂN HÓA" - TT. Thích Thông Phương