NGŨ ĐĂNG HỘI NGUYÊN : 027. LÀ CÁI GÌ ?

Thiền sư Hoài Hải ở núi Bá Trượng, Hồng Châu. Sư họ Vương quê ở Trường Lạc, Phước Châu, xuất gia từ thuở bé, thông suốt tam học (Giới, Định, Tuệ). Nhân gặp lúc Mã Tổ giáo hóa ở Giang Tây, Sư dốc chí nương tựa. Sư cùng với Tây Đường - Trí Tạng, Nam Tuyền - Phổ Nguyện là hàng đệ tử nhập thất của Mã Tổ. Đương thời ba vị Đại sĩ, mỗi người giáo hóa một phương.

Một hôm Sư đi theo hầu Mã Tổ dạo chơi, chợt thấy một bầy le le bay qua, Tổ hỏi:
- Là cái gì?
Sư thưa:
- Bầy le le.
- Bay đi đâu?
- Bay qua mất rồi!
Tổ bèn nắm chót mũi Sư vặn một cái đau điếng, Sư la thất thanh! Tổ hỏi:
- Sao không nói bay qua mất đi?
Liền đó Sư tỉnh ngộ trở về liêu thị giả, thống thiết khóc to. Thị giả cùng ban (đồng sự) hỏi:
- Huynh nhớ cha mẹ chăng?
Sư đáp:
- Không.
- Bị người mắng chăng?
- Không.
- Tại sao khóc?
- Lỗ mũi tôi bị Đại sư vặn đau điếng không thể tả!
- Có nhân duyên gì huynh chẳng khế hội?
- Sư huynh hãy đi hỏi Hòa thượng!
Thị giả đến hỏi Đại sư:
- Thị giả Hải có nhân duyên gì chẳng khế hội về liêu khóc, xin Hòa thượng vì con nói?
Tổ nói:
- Y đã hội, ông tự hỏi lấy y.
Thị giả trở về liêu hỏi:
- Hòa thượng nói huynh đã hội, dạy tôi tự hỏi huynh.
Sư liền cười to hả hả!
Thị giả hỏi:
- Vừa mới khóc, sao giờ lại cười?
Sư đáp:
- Vừa rồi khóc, bây giờ cười.
Thị giả mờ mịt, không hiểu.

BÌNH:

Lỗ mũi vẫn còn đây!

CHÚ:
Nếu người lanh mắt ngay khi thấy bầy le le hỏi: "là cái gì?" liền tự thấy, nào có mất!
Vả lại, đâu phải nhọc nhằn tới lui hỏi "khóc cười", khóc cười há có ai khác?