NGŨ ĐĂNG HỘI NGUYÊN : 48 - HẠT CẢI NHÉT TRONG NÚI TU-DI

Thiền sư Trí Thường ở chùa Quy Tông, núi Lô, nhân con mắt bị bệnh, khi dùng thuốc lấy tay xoa, làm hai mắt đều đỏ. Người đời gọi Sư là Quy Tông mắt đỏ. Quan Thích sử Lý Bột ở Giang Châu đến hỏi Sư:
- Trong kinh nói: “Hạt cải nhét trong núi Tu-di”, tôi chẳng hồ nghi, “Núi Tu-di nhét trong hạt cải”, đâu chẳng phải nói vọng sao?
Sư đáp:
- Người ta đồn Sử quân đọc muôn quyển sách phải chăng?

Đáp:
- Phải.
- Rờ từ đầu đến chân, thân lớn như cây dừa, muôn quyển sách để chỗ nào?
Lý Bột cúi đầu, rồi thôi.
Ngày khác, Lý Bột lại hỏi:
- Một Đại Tạng giáo lý là để chỉ rõ bên mé việc gì?
Sư đưa nắm tay lên chỉ đó, bảo:
- Lại hội chăng?
Đáp:
- Chẳng hội.
- Cái gã học trò rỗng này, đầu nắm tay cũng chẳng biết.
- Thỉnh thầy chỉ dạy.
- Gặp người liền giữa đường trao cho, chẳng gặp thì thế đế giăng bày.

BÌNH:
1/ Hạt cải, Tu-di tướng tuy lớn nhỏ chẳng đồng, “Tánh Biết” vốn không hai.
2/ Ngàn kinh muôn quyển chẳng ngoài một cái “hiện là”. Người lanh mắt chỉ ngay một cái nắm tay, co chân tức liền thấu suốt. Kẻ chậm trễ thì nhọc nhằn nắm bắt suy tư. Lại có thể suy tư được sao? Làm thế nào? Làm thế nào?
- Co nắm chỉ một bàn tay. Trong ấy lại riêng có vật gì?