ÔNG BÁN DẦU

Một hôm thiền sư Triệu Châu đến huyện Đồng Thành, gặp thiền sư Đại Đồng Đầu Tử giữa đường. Triệu Châu liền hỏi :
- Ông phải chủ núi Đầu Tử chăng ?
Đại Đồng xoè tay nói :
- Muối, trà, dầu mời tùy ý mua chút ít.
Triệu Châu chẳng ừ hử gì cả đi thẳng lên am. Đại Đồng cũng mang dầu về am. Vừa thấy Đại Đồng, Triệu Châu nói :
- Nghe danh Đầu Tử đã lâu, nhưng đến đây chỉ thấy ông già bán dầu.

Đại Đồng không chịu thua, đáp :
- Tôi cũng nghe danh Triệu Châu đã lâu, té ra là người tầm thường như thế. Ông chỉ biết ông già bán dầu thì không thể biết được Đầu Tử.
Triệu Châu hỏi :
- Tại sao tôi là một kẻ tầm thường ? Vậy thế nào là Đầu Tử ?
Đại Đồng giơ bình dầu lên, nói : Dầu ! Dầu !

Lời bình :

Đại Đồng Đầu Tử là người khai sơn thiền viện Thắng Nhân núi Đầu Tử. Trước khi viên tịch ngài nói : “Nếu khi nào ngôi tháp của ta màu hồng, thì lúc đó ta sẽ tái lai”. Hơn một trăm năm sau, tín đồ sửa tháp, quả nhiên phát hiện Xá-lợi tháp màu lưu ly, thiền sư Nghĩa Thanh hành cước đến đó, mọi người cho là ngài Khai Sơn (Đại Đồng) tái lai. Nghĩa Thanh có làm bài tụng đề trên tháp Khai Sơn :

                      Mây trắng che chẳng trụ,
                      Núi xanh lấy gì thu ?
                      Ánh trăng soi tháp lạnh,
                      Tiếng tùng giữa đêm thu.
                      Bạch vân tỏa bất trụ,
                      Thanh phong dĩ hà thu ?
                      Nguyệt sắc lung hàn tháp,
                      Tùng thanh bán dạ thu.

Nghĩa Thanh Đầu Tử chính là thiền sư Đại Đồng tái lai. Thái thú Dương Kiệt có làm bài tán Đại Đồng như sau :

                     Một chiếc giày, hai miếng da,
                     Quạ vàng kêu, quạ gỗ bay xa.
                     Ông bán dầu nửa đêm cười ngất,
                     Đầu bạc sanh được bé đầu đen.
                     Nhất chích lý, lưỡng phiến bì,
                     Kim ô đề xử mộc nhạ phi.
                     Bán dạ mai du ông phát tiếu,
                     Bạch đầu sanh đắc hắc đầu nhi.

Thế nào là Đầu Tử ? Dầu ! Dầu ! Củi, gạo, dầu, muối là chỗ thân thiết trong cuộc sống hàng ngày, đó chính là pháp mạch chính yếu của thiền sư Đầu Tử.