GẬY VÀ HÉT

Các thiền sư ngày xưa, trong tay hay cầm thiền trượng để làm uy tín tượng trưng lãnh chúng. Cây gậy của các thiền sư không phải lúc nào cũng dùng để đánh người, chỉ khi nào nghiên cứu hội thảo về một vấn đề, có khi biểu thị nhè nhẹ một lần, để tượng trưng thưởng hay phạt. Người học thiền trong tông môn đời sau, nếu ở chỗ ông thầy bị thất bại, bị bác bỏ, đó gọi là ăn gậy. Hét là một tiếng quát to, biểu thị ý nghĩa trách phạt, tác dụng của gậy và hét giống nhau.

Có hai huynh đệ đến chỗ thiền sư Vô Đức học thiền, nhưng mỗi lần thưa hỏi đều bị thiền sư cho ăn gậy, mặc dù hai người họ né một cách nhanh chóng, nhưng đều bị gậy đập vào mình. Thiền sư Vô Đức nhắm gậy chính xác, vì thế bách phát bách trúng.

Một hôm, sư đệ nói với sư huynh : “Lâu nay chúng ta đến đây tham học, toàn bị ăn gậy mà không được khai ngộ, chúng ta hãy đi nơi khác, nhưng tìm được một thiền sư có đạo hạnh như thiền sư Vô Đức không phải dễ”.

Sư huynh cũng không biết tính thế nào, chỉ còn kiến nghị với sư đệ như vầy :
- Thế này nhé, giờ tham vấn Phật pháp, chúng ta đứng ngoài pháp đường, dù cho thiền sư dùng gậy nhanh thế nào, cũng không đánh được chúng ta.
Hôm sau, hai huynh đệ đứng ngoài pháp đường hỏi :
- Thế nào là ý Tổ sư từ Tây sang ?
Thiền sư Vô Đức hét to một một tiếng :
- Hai ông là kẻ ngạo mạn !
Ngay tiếng hét này như tiếng sét vỡ màng tai, hai huynh đệ đồng quỳ xuống thưa :
- Không ngờ tiếng hét của thiền sư có uy lực còn hơn cây gậy !

Lời bình :

Tham thiền cầu đạo không nên có tâm lý họa may, cũng không nên cầu chóng thành. Coi như một câu nói của thiền sư có thể làm cho người học khai ngộ. Nhưng nếu học giả không tích tụ công hạnh lâu năm chầy tháng, thiền sư không nói một lời cũng không thể cho chúng ta khai ngộ, dù cho ngàn lời muôn lời, cho đến gậy hét cũng không ích lợi gì cả. Đương nhiên, tích tụ công hạnh, gậy hét cũng có thể giúp cho chúng ta ngộ đạo.