TÌM LINH DƯƠNG

Có sáu vị học tăng cùng đến chỗ thiền sư Hoàng Bá tham học, trong đó năm vị chí thành tha thiết làm lễ, chỉ có một người cố ý cho mình là một thiền giả, không nói năng gì cả, chỉ đưa tọa cụ lên làm tướng tròn rồi đứng một bên. Thiền sư Hoàng Bá thấy tình trạng ấy, bèn nói với học tăng :
- Ta nghe nói có một con chó săn vô cùng hung ác !
Học tăng học lóm thiền ngữ đáp :
- Nhất định là tìm tiếng linh dương đến đây.

- Ông có nghe tiếng linh dương không ?
- Nhất định là tìm dấu chân linh dương đến đây.
- Ông có thấy dấu chân linh dương không ?
- Đó là dấu chân phía sau con linh dương.
- Ông có thấy bóng con linh dương không ?
- Đó là một con linh dương chết.
Thiền sư Hoàng Bá liền lui xuống. Hôm sau, Hoàng Bá lên pháp đường nói :
- Hôm qua, vị học tăng nào tìm linh dương ra đây !
Học tăng vội đi ra, Hoàng Bá nói :
- Công án hôm qua chưa xong, ông làm sao giải thoát được.
Học tăng không biết trả lời thế nào.
Hoàng Bá nói :
- Ta tưởng ông là thiền giả đến nhà, té ra chỉ là sa môn học nghĩa, là tông đồ của hàng tri giải.
Thiền sư Hoàng Bá nói xong, đại chúng mới biết rằng vị học tăng này không biết mà cho là biết, không ngộ mà cho mình ngộ, liền đuổi học tăng này ra khỏi sơn môn.

Lời bình :

Nói đến thiền là phải ngộ chứ không phải học. Tri thức có thể học, còn thiền không thể học mà được. Các thiền tăng ngày xưa có những cử chỉ quái dị, nói năng kỳ đặc, nhưng trong quái dị có chân thật, trong kỳ đặc có lẽ thường hằng. Nếu không phải kỳ tăng, chỉ cần vừa mở miệng, trước mặt thiền sư liền biết rõ hay không biết rõ.
Thiền không phải là hóa trang, mà thiền là từ trong tự nhiên hiện bày ra.