THIỀN SƯ QUI TỈNH

Ở viện Quảng Giáo Diệp Huyện

Sư họ Cổ quê ở Ký Châu. Khi sắp thành niên, Sư đến viện Bảo Thọ ở Dịch Châu xuất gia và thọ giới cụ túc. Đi du phương, Sư đến tham vấn Thủ Sơn.

Một hôm, Thủ Sơn đưa cái lược tre lên hỏi:

- Gọi là lược tre thì xúc chạm, chẳng gọi lược tre thì trái mất, gọi là cái gì?

Sư chụp cái lược, ném xuống đất, nói:- Là cái gì?

Thủ Sơn bảo:- Mù.

Sư nhân lời này hoát nhiên đốn ngộ.

*

Sư khai đường, có vị Tăng hỏi:

- Tổ Tổ tương truyền truyền Tổ ấn, nay Thầy được pháp nối người nào?

Sư đáp:- Cõi trong thiên tử, bờ ngoài tướng quân.

- Như biển một giọt nhờ Thầy chỉ, hướng thượng tông thừa việc thế nào?

- Trước điện Cao Tổ dằn cơn giận, nên biết muôn dặm bặt khói mù.

*

Sư thượng đường:

- Tông sư huyết mạch hoặc phàm hoặc thánh, Long Thọ Mã Minh, thiên đường địa ngục, vạc dầu sôi lò than đỏ, ngưu đầu ngục tốt, sum la vạn tượng, nhật nguyệt tinh thần, phương khác cõi này, hữu tình vô tình.

Sư lấy tay vẽ một lằn, nói: Đều vào tông này. Trong tông này cũng hay giết người, cũng hay tha người. Giết người phải được đao giết người; tha người phải được câu tha người. Cái gì là đao giết người, câu tha người? Ai nói được bước ra đối chúng nói xem? Nếu nói không được là cô phụ bình sanh. Trân trọng.

*

Sư cùng một vị Tăng đi đường, nhân thấy thây người chết, Tăng hỏi: ?Xe ở đây mà trâu ở đâu?? Sư đáp: ?Ngươi đã bước chân đi.? Tăng thưa: ?Trâu cũng không mà đi cái gì?? Sư bảo: ?Ngươi đã không trâu, tại sao đạp nát gót chân?? Tăng thưa: ?Thế ấy là chính từ Diệp Huyện đến.? Sư bảo: ?Chớ chạy loạn.?

*

Sư thượng đường giây lâu nói:

- Thiền sinh hành khước cần phải để tâm, tham học phải đủ con mắt tham học, kiến địa phải được câu kiến địa, mới có phần tương thân, không bị các cảnh làm lầm, cũng chẳng rơi vào đường ác. Cứu kính xong xuôi thế nào? Có khi câu đến mà ý chẳng đến, quên duyên cảnh trước phân biệt việc bóng dáng. Có khi ý đến mà câu chẳng đến, như mù rờ voi mỗi người có lối nói khác. Có ý câu đều đến, đập nát cõi hư không ánh sáng soi mười phương. Có khi ý câu đều chẳng đến người mù chạy ngang bỗng nhiên rơi xuống hầm.

*

Có vị Tăng thưa hỏi về cây bá của Triệu Châu. Sư bảo: ?Ta chẳng tiếc nói với ngươi, mà ngươi có tin không?? Tăng thưa: ?Lời nói của Hòa thượng quí trọng, con đâu dám chẳng tin.? Sư bảo: ?Ngươi lại nghe giọt mưa rơi trước thềm chăng?? Vị Tăng ấy hoát nhiên, bất giác thốt ra tiếng: ?Chao!? Sư hỏi: ?Ngươi thấy đạo lý gì?? Vị Tăng làm bài tụng đáp:

            Thiềm đầu thủy đích

            Phân minh lịch lịch 

            Đả phá càn khôn

            Đương hạ tâm tức.

 Dịch

            Giọt mưa trước thềm

            Rành rẽ rõ ràng

            Đập nát càn khôn

            Liền đó tâm dứt.

            Sư vui vẻ.

Sư bệnh sắp tịch, vị Tăng khám bệnh đến, hỏi: ?Hòa thượng tứ đại vốn không, bệnh từ chỗ nào đến?? Sư đáp: ?Từ chỗ Xà-lê hỏi đến.? Tăng thưa: ?Khi con chẳng hỏi thì sao?? Sư đáp: ?Xuôi tay nằm dài trong hư không.? Tăng thốt: ?Chao!? Sư liền tịch.