THIỀN SƯ HIỂU THÔNG

Ở Động Sơn - (? - 1030)

Sư họ Đỗ quê ở Thiều Châu. Trong thời gian du phương, Sư ở Vân Cư làm hương đăng, thấy Tăng nói: đại thánh ở Thất Châu gần đây xuất hiện ở Dương Châu. Có vị Tăng lập câu hỏi đem hỏi Sư: Đã là đại thánh ở Thất Châu, vì sao lại đến Dương Châu xuất hiện? Sư đáp: Quân tử mến của lấy đó làm đạo.

Sau vị Tăng ấy thuật lại cho Am chủ Tường ở Liên Hoa Phong. Am chủ kinh hoảng nói: Con cháu Vân Môn vẫn còn. Đến nửa đêm, ông hướng về Vân Cư lễ bái.

Sư về trụ tại Động Sơn, thượng đường, có vị Tăng hỏi:

- Đạt-ma chưa truyền ấn tâm địa, Thích-ca chưa mở hạt châu trong búi tóc, khi ấy nếu hỏi ý Tổ tây sang, lại có ý Tổ tây sang chăng?

Sư đáp:

- Ngày hai tháng sáu mưa lâm râm, rộng trùm khắp cả tâm bá tánh.

- Thế ấy, mây tan nhà nhà trăng, xuân đến chốn chốn hoa.

- Gót chân dẫm đến kim cang, mé nước là bao nhiêu?

Tăng không đáp được, Sư bảo:

- Tổ sư tây sang đặc biệt đề xướng việc này tự vì Thượng tọa chẳng tiến. Sở dĩ, từ cửa mà vào chẳng là gia trân, nhận bóng quên đầu đâu chẳng lầm lớn. Đã là Tổ sư tây sang đặc biệt đề xướng việc này, đâu cần lại đối chúng lo đau đáu. Trân trọng.     

*

Sư thượng đường nói:

- Bảo Sơn tăng nói cái gì mới được, xưa tức là nay, nay tức là xưa. Do đó, kinh Lăng Nghiêm nói: ?Tùng ngay cước cong, cò trắng quạ đen.? Lại biết được chăng? Tuy nhiên như thế, chưa hẳn tùng một bề ngay, cước một bề cong, cò bèn trắng, quạ bèn đen. Động Sơn (chỉ Sư) nói trong ấy cũng có cây tùng cong, cũng có cây cước ngay, cũng có con cò đen cũng có con quạ trắng.

Đứng lâu trân trọng.

*

Sư thượng đường:

- Mùa xuân lạnh nước đông lại, đêm đến có tuyết nhiều, lại thấy chăng? Khắp đất tuyết tràn trề, gió xuân vẫn lạnh xưa, nói thiền nói đạo dễ, thành Phật thành Tổ khó. Trân trọng.

*

Sư thượng đường:

- Giờ thìn gà gáy sáng, cháo xong trời rạng đông, lồng đèn vẫn còn ngủ, cột cái lại tỉnh tỉnh. Tỉnh tỉnh nói thẳng tỉnh tỉnh, rõ ràng nói thẳng rõ ràng, ngày sau tháng khác chớ nhận tớ làm thầy. Trân trọng.

*

Sư tự tay trồng cả muôn cây tùng ở trên ngọn núi phía đông. Trong khi trồng cây, Sư thường tụng kinh Kim Cang Bát-nhã. Người trong núi nhân đó đặt tên núi này là Kim Cang Phương Thực Tùng.

Thiền sư Tiêu Dao hỏi:- Ngọn núi ở đây, Kim Cang ở chỗ nào?

Sư chỉ, nói:- Gốc tùng này là đích thân Lão tăng trồng.

*

Ngày mùng tám tháng sáu niên Thiên Thánh thứ tám (1030), Sư có chút bệnh, triệu tập hết Tăng tục, nói: Pháp tịch này giao cho Tự Bảo trụ trì, Sư liền lên tòa nói bài kệ Thấu Pháp Thân.

            Tham thiền học đạo mạc man man

            Vấn thấu pháp thân bắc đẩu tàng.

            Dư kim lão đáo bằng luy thậm

            Kiến nhân vô lực đắc thương lượng,

            Duy hữu sừ đầu tri ngã đạo

            Chủng tùng thời phục thướng kim cang.

Dịch:

            Tham thiền học đạo chớ mờ mờ

            Hỏi tột pháp thân bắc đẩu tàng.

            Nay tôi già yếu càng quá lắm

            Thấy người không sức để luận bàn,

            Đạo ta người hiểu chỉ cây cuốc

            Những lúc trồng tùng lên kim cang.

Nói xong Sư liền thị tịch.