THIỀN SƯ TRÍ TÀI

Ở Long Nha

Sư con nhà họ Thí, quê ở Thơ Châu. Còn trẻ đã hầu hạ ở pháp tịch Phật Giám, làm công tác chă?g từ khó khăn, tiếng vang cả tùng lâm.

*

Sư du phương đến Hoàng Long, gặp Thiền sư Tử Tâm ở tam môn, hỏi: - Từ đâu đến?

Sư xưng danh, liền biết là Trang chủ Tài ở Thái Bình Thơ Châu. Hôm khác, Sư vào thất, Tử Tâm hỏi: - Hội được câu tối sơ là hội được câu rốt sau, hội được câu rốt sau liền hội được câu tối sơ. Tối sơ rốt sau cầm ném một bên, thoại Bá Trượng dã hồ làm sao hội?
Sư thưa: - Vào cửa đã rành kiến giải đến, đâu cần lại nhắc lối nghẽn bùn.
Tử Tâm nói: - Trưởng lão Tâm chết trong tay Thượng tọa.
Sư thưa: - Ngữ ngôn tuy có khác chí lý vẫn không sai.
Tử Tâm hỏi: - Thế nào là việc không sai?
Sư thưa: - Chẳng gõ sừng Hoàng Long đâu biết châu dưới hàm.
Tử Tâm liền đánh.
Buổi đầu Sư trụ Nhạc Lộc, ngày khai đường Tăng hỏi: - Đức Sơn gậy Lâm Tế hét, ngày nay thỉnh Thầy vì kéo rút.
Sư đáp: - Tố rô tố rô.
Tăng hỏi: - Tố rô tố rô lại có ý Tây lai hay không?
Sư đáp: - Tố rô tố rô.
Do đây tùng lâm gọi Sư là Tài tố rô.
Sau Sư dời trụ Long Nha. Sư thượng đường khảy móng tay một cái nói: Khảy tay trọn thành tám vạn môn, sát-na diệt hết tam kỳ kiếp. Nếu cùng thấy được hành được, khỏe thì kinh hành mệt thì nghỉ. Nếu cũng chẳng hội, thêm con cồng cọc ném con trạnh.

Sư thượng đường nhắc Hòa thượng Tử Tâm tiểu tham nói: ?Nếu luận việc này như nhà người có ba con. Đứa thứ nhất thông minh trí tuệ hiếu dưỡng cha mẹ, tiếp đãi khách khứa coi sóc gia nghiệp. Đứa thứ hai hung hăng gian giảo say rượu mê gái, nằm bờ té bụi phá hoại gia nghiệp. Đứa thứ ba mù điếc câm ngọng, đậu bắp chẳng phân, mọi việc không rành chỉ biết ăn uống. Trong ba người này Hoàng Long cần chọn một người dùng. Lại có bốn câu: trong chết có sống, trong sống có chết, trong chết thường chết, trong sống thường sống. Đem bốn câu này nghiệm Thiền tăng trong thiên hạ. Sư nói: Gọi cái gì là bốn câu? Ba người tên họ là gì? Nếu hay hiểu được cùng Hoàng Long nắm tay đồng đi, lại không mảy may ngăn cách. Nếu như chưa thế, chẳng khỏi mượn nước dâng hoa đi vậy. Ba người cộng thể dụng phi dụng, bốn câu đồng âm không chẳng không. Muốn biết ba người cùng bốn câu. Quạ vàng mới mọc một vầng hồng.

Sư trụ Long Nha mười ba năm, dùng thanh đạm khổ hạnh tiếp chúng, Thiền tăng đều kính quí. Sau Sư dời trụ Vân Khê được bốn năm.
Đến niên hiệu Thiệu Hưng năm Mậu Ngọ ngày rằm tháng tám, Sư họp chúng giao việc chùa, viết kệ rằng:

                        Ngày trung thu năm Mậu Ngọ,
                        Xuất gia trụ trì việc xong,
                        Sắp đi chính mình còn không,
                        Có gì hư không khá kiếm.
                        Sư dạy dỗ như thường.

Đến ngày hai mươi ba, Sư lại họp chúng dạy: Niết-bàn sanh tử trọn là hoa đóm trong không, Phật và chúng sanh đều là Tăng ngữ. Cả thảy các ông nên phải làm sao? Chúng đều hạ ngữ mà không hợp. Sư hét rằng: Khổ! Khổ! Lại nói: Mây trắng vọt lên, trăng sáng tại trời. Nói xong, Sư lặng yên thị tịch.