THIỀN SƯ DI QUANG HỐI AM

Ở Giáo Trung Tuyền Châu

Sư họ Lý quê ở đất Mân. Thuở nhỏ Sư ít nói cười, nghe tiếng chuông khánh thì vui. Năm mười lăm tuổi, Sư theo Thiền sư Văn Huệ ở U Nham xuất gia, mà vẫn thích xem các sách. Một hôm Sư tự trách: Đã cạo tóc mặc áo nhuộm phải hẹn ngày triệt ngộ, há say mê sách vở thế tục sao? Sư bèn xuống núi đến yết kiến Thiền sư Viên Ngộ ở Vân Cư. Kế Sư đến tham vấn Thiền sư Tường ở Hoàng Bá, Thiền sư Ngộ ở Cao Am, những lời đương cơ Sư đều khế hội. Do vùng đất Hoài đất Sở trộm cướp nổi lên, Sư trở về yết kiến Phật Tâm. Gặp lúc Đại Huệ ngụ tại Quảng Nhơn, Sư liền theo hầu.

*

Đại Huệ bảo: - Ông ở chỗ Phật Tâm có sở đắc thử kể một hai xem?

Sư nhắc:-Phật Tâm thượng đường niêm công án Phổ Hóa nói: - Phật Tâm tức chẳng vậy, khi thảy chẳng thế ấy thì thế nào? Ngay xương sống liền đánh, từ đây khắp thế giới phân thân.?

Đại Huệ hỏi: - Ý ông thế nào?

Sư thưa: - Con không nhận câu chú cước ở sau.

Đại Huệ bảo: - Đây chính là lấy bệnh làm pháp.

Sư quả quyết không tin hợp ý. Đại Huệ bảo: - Ông chỉ dò tìm xem.

Sư trọn cho là chẳng đúng. Trải qua một tuần, Sư nhân chép lời niêm của Thiền sư Tín ở Hải Ấn: ?tiếng sấm thênh thang hạt mưa toàn không?, liền hết kẹt, chạy đến trình với Đại Huệ, Đại Huệ nhắc Đạo Giả yết kiến Lang Nha, lời Huyền Sa ?chưa triệt? hỏi Sư. Sư đáp xong. Đại Huệ cười nói: - Tuy tiến được một bước chỉ là chẳng dính sở tại, như người chặt cây ngay dưới gốc chặt một búa thì mạng căn đều dứt. Ông nhằm trên cành mà chặt làm sao đoạn được mạng căn? Ngày nay các nơi nói Thiền ào ào, chỗ thấy như thế, nào có ích gì? Chánh truyền của Dương Kỳ chỉ ba bốn người mà thôi.

Sư nổi tức ra đi. Hôm khác, Đại Huệ hỏi: - Ông lại nghi chăng?

Sư thưa: - Không thể nghi.

Đại Huệ bảo: - Chỉ như cổ nhân khi thấy nhau chưa mở miệng đã biết hư thật, hoặc nghe lời kia liền biết sâu cạn, lý này thế nào?

Sư hoảng hốt xuất mồ hôi, nào biết chỗ đến. Đại Huệ dạy nghiên cứu ?hữu cú vô cú?. Đại Huệ sang am Vân Môn, Sư theo hầu. Một hôm Sư hỏi: - Con đến trong đây không thể được triệt, bệnh tại chỗ nào?

Đại Huệ bảo: - Bệnh của ông rất nặng thế y bó tay. Sao vậy? Có người chết rồi sống chẳng được, nay ông sống rồi chưa từng chết, cốt đến chỗ đất an lạc phải là một phen chết sống lại mới được.

Sư nghi tình càng sâu. Sau Sư vào thất, Đại Huệ hỏi: - Ăn cháo xong rửa bát bồn rồi, dẹp hết thuốc kỵ nói ra một câu?

Sư thưa: - Vỡ nát.

Đại Huệ chỉnh thân hét nói: - Ông lại nói thiền.

Sư liền đại ngộ. Đại Huệ đánh trống bảo chúng: - ?Lông rùa nắm được cười hi hi, một dộng mở toang muôn trùng vì thỏa mãn bình sanh ở khi ấy, ai rằng ngàn dặm lừa tôi đi.?

Sư cũng làm kệ trình:

Một tát đương cơ sấm giận rống,

Hoảng hốt Tu-di ẩn Bắc Đẩu,

Nước dậy mênh mông sóng ngập trời

Nắm được lỗ mũi mất đi miệng.

Sau Sư trụ, thượng đường: Câu có câu không như bìm tựa cây, buông si làm gì? Đến khi cây ngã bìm khô, câu về chỗ nào? Biết rõ mọi người các ông chợt bàn chót mũi chẳng đến. Vì sao như thế? Chỉ vì rõ ràng lắm trở thành chỗ được chậm.

*

Sư thượng đường: Mộng huyễn không hoa nhọc gì nắm bắt, được mất phải quấy một lúc buông hết. Sư ném phất tử nói: Ngày nay sơn tăng đã là buông hết rồi vậy. Mọi người các ông lại là sao? Lại bảo: Thị giả lượm cây phất tử!

Tăng hỏi: - Văn-thù vì sao khiến người nữ xuất định không được?

Sư đáp: - Ngày nay sơn tăng nhọc.

Tăng hỏi: - Võng Minh vì sao lại khiến xuất được?

Sư đáp: - Khiến người nghi đến.

Tăng thưa: - Thế ấy thì vạch ra Hoa Nhạc ngàn ngọn đẹp, tuôn xuống Hoàng Hà một mạch trong.

Sư đáp: - Mặc tình suy tính.