THIỀN SƯ THỦ TUẦN PHẬT ĐĂNG

Ở Hà Sơn

Sư con nhà họ Thí quê ở Quận Chi. Trước đến tham vấn Thiền sư Anh ở Quảng Giám mà không khế hội, Sư sang chùa Thái Bình theo chúng thưa hỏi vẫn không có chỗ vào. Sư bèn cột cái chăn lại thệ rằng: - Đời này nếu không triệt, thề chẳng trải cái chăn này.

Khi ấy, Sư ngày ngồi, đêm đứng, như đi chôn ma mẹ. Trải qua bốn mươi chín ngày, chợt Phật Giám thượng đường nói: - Sum la cùng vạn tượng là sở ấn của một pháp.
Sư liền đốn ngộ đến yết kiến Phật Giám. Phật Giám nói: - Đáng tiếc một viên minh châu bị gã phong điên này lượm được.
Bèn hỏi Sư: - Linh Vân nói ?sau ngày thấy được hoa đào ấy, thẳng đến ngày nay vẫn chẳng nghi?, thế nào chỗ không nghi của Linh Vân?
Sư thưa: - Chớ nói Linh Vân chă?g nghi, chính nay tìm chỗ nghi trọn không thể được.
Phật Giám bảo: - Huyền Sa nói ?đúng đắn rất đúng đắn, dám bảo lão huynh còn chưa triệt?, trong đây chỗ nào kia chưa triệt?
Sư thưa: - Biết rõ Hòa thượng tâm lão bà tha thiết.
Phật Giám nhận đó. Sư lễ bái, đứng dậy trình kệ:
Ngày trọn ngó trời chẳng ngước đầu,
Hoa đào lả tả mới đưa tròng,
Dù anh lại có che trời lưới,
Thoát được lao quan tức liền thôi.
Phật Giám dặn dò khiến hộ trì. Đêm ấy Phật Giám to tiếng nói với chúng: - Khi này Thượng tọa Tuần ẩn ngủ đi vậy.

Viên Ngộ nghe được, nghi chưa đúng, bèn nới: - Ta phải khám qua mới được. Bèn sai người mời Sư đến, cùng Sư đi dạo núi, bỗng đến một cái đầm, Viên Ngộ xô Sư té xuống nước. Viên Ngộ đứng trên hỏi: - Ngưu Đầu khi chưa thấy Tứ Tổ thì thế nào?
Sư đáp: - Đầm sâu cá tụ.
Viên Ngộ hỏi: - Sau khi thấy thế nào?
Sư đáp: - Cây cao vời gió.
Viên Ngộ hỏi: - Khi thấy cùng chưa thấy thì thế nào?
Sư đáp: - Duỗi chân ở trong rút chân.
Viên Ngộ rất khen ngợi.
  
Phật Giám dời đến Tương Sơn sai Sư phân tòa thuyết pháp. Kế Sư trụ Hòa Sơn ở Lô Lăng. Sư thối Hòa Sơn lui về cố hương ở ẩn. Tăng tục đón Sư ở chùa Thiên Thánh. Sau Sư trụ Hà Sơn và Thiên Ninh.
Sư thượng đường: Cây dùi xoay, chiếc búa ở núi, Phật Tổ ra đời chưa dễ cho, dù khiến đề-hồ đầy thế gian, ông không bát báu làm sao lấy. A ha! Ha! Thần Sơn đập lưới, Đạo Ngô múa, dưa ngọt tột gốc ngọt, dưa đắng rễ cũng đắng.

Sư thượng đường nhắc thoại bà già thiêu am, Sư nói: Phò tông lập giáo phải là người kia, ông xem bà già nọ tuy là nữ nhân vẫn có tác lược trượng phu, hai mươi năm hao dầu tốn tương vẫn là khá biết, một hôm nhằm trên đầu sào trăm trượng làm cái rơi mất, dù được dùng tận bình sanh khí lực trong đầu, tự chẳng  phải kẻ tục biết, cơ tưởng là khéo trọn thành vụng. Song tuy như thế, các người cần hội chăng? Sau tuyết mới biết sức tùng bá, việc khó mới thấy tâm trượng phu.

Sư thượng đường: Như Lai thiền, Tổ sư đạo, tối kỵ đem tâm bên ngoài thảo, từ cửa mà được tức phi trân, hoàn toàn chôn kín trong y báu. Hàng thiền gia phải đến sớm, mở toang cây chốt của Tổ sư, giặt giũ nhiều năm chiếc áo vải, phải quấy khen chê gởi cho không, đứng rộng ngang dài lẫn nhau tô?. Anh chẳng thấy Hàn Sơn lão, trọn ngày vui cười năm dài quét, người hỏi trong kia việc thế nào? Vào ruộng hoang chẳng lựa, nắm lấy đưa ra cỏ. Tham!
Tăng hỏi: - Thế nào là khách trong khách?
Sư đáp: - Đường khách như trời dài, cửa hầu tợ biển sâu.
Tăng hỏi: - Thế nào là khách trong chủ?
Sư đáp: - Dài nhân chỗ tiễn khách, nhớ được khi nhà riêng.
Tăng hỏi: - Thế nào là chủ trong khách?
Sư đáp: - Gặp nhau chẳng thiết hỏi tiền trình.
Tăng hỏi: - Thế nào là chủ trong chủ?
Sư đáp: - Một sớm quyền Tổ lệnh, ai là người xuất đầu.
Tăng hỏi: - Khách chủ đã nhờ thầy chỉ dạy, hướng thượng tông thừa việc thế nào?
Sư đáp: - Biển cả nếu biết đủ, trăm sông phải ngược dòng.
Tăng lễ bái. Sư nói: - Thượng tọa Tuần ba mươi năm học được đấy.

*

Sư thường bảo chúng: Huynh đệ! Như có chỗ tỉnh ngộ, chẳng nệ thời tiết nhân duyên mời đến bày cái tin tức.
Đêm tuyết có vị Tăng đến gõ cửa phương trượng, Sư dậy cầm đuốc nghiêm chỉnh nạt rằng: Tuyết dầy nửa đêm cầu giải quyết tình nghi, tại sao mà chẳng đủ oai nghi. Tăng ngoái xem chiếc áo. Sư đuổi ra khỏi viện.
Mỗi khi nói với chúng, Sư nói: Tiên sư chỉ năm mươi chín, tôi năm mươi sáu vậy, ngày lại không nhiều.
Niên hiệu Thiệu Hưng năm Giáp Dần ngày giải chế, Sư thối tịch ở Thiên Ninh. Sư bảo Song Hòe cư sĩ Trịch Tích rằng: - Ngày tám tháng mười là kỵ Phật Giám, ắt tôi thời chí.

*

Sư xin về Chương Nam, ngày mùng bốn tháng mười, Trịnh Công sai em là Tăng Đạo Như đến thăm. Sư bảo: - Ông đến rất đúng lúc, trước một ngày cũng chẳng tốt, sau một ngày sai qua rồi. Tôi tuy cùng Phật Giám đồng điều sanh trọn chẳng cùng đồng điều tử. Sáng mai nên vì ta tìm một chiếc thuyền nhỏ đến.
Đạo Như hỏi: - Cần dài hay cần cao ?
Sư bảo: - Cao chừng năm thước.
Qua ba ngày, lúc gà gáy sáng, Sư ngồi ngay thẳng như thường. Thị giả xin để kệ. Sư bảo: - Chă?g từng làm được.
Nói xong, Sư tịch.
Đệ tử hỏa thiêu, chiếc lưỡi vẫn còn.