THIỀN SƯ TỔ GIÁC HOA NGHIÊM TRUNG NHAM

Sư họ Dương, quê ở Gia Châu, thuở nhỏ thông minh sách sử qua mắt thành tụng, viết sách bài Phật giáo. Bỗng thấy ác cảnh hiện, Sư liền hối cải đi xuất gia. Sư nương theo Thiền sư Năng ở Huệ Mục, chưa bao lâu bị bệnh ung thư ở đầu gối, năm năm mà trị chẳng lành. Nhân Sư viết Hoa Nghiêm Hiệp Luận xong, ban đêm mộng thấy điềm lạ, sáng ra bỏ gậy đi bộ

 Một hôm, Sư tụng đến phẩm Hiện Tướng nói: ?thân Phật không có sanh, không đứng cũng không đi, chốn chốn đều thấy Phật?, Sư liền ngộ tông chỉ kinh Hoa Nghiêm. Gặp khi Sư đăng tăng tịch, Phủ soái thỉnh giảng ở Thiên Bộ đường. Sư giảng lời lẽ khoáng đạt, cả chúng đều kính phục. Chợt Thiền sư Tỉnh ở Nam Đường đi qua cửa, bảo Sư rằng: Xem Thầy giảng nói vượt cả mọi người, rất tiếc chưa lìa tướng văn tự. Nếu đi hỏi đạo ở xứ ngoài tức là Chu Kim Cang hiện nay. Sư vui vẻ bãi giảng Nam du.

*

Sư nương Viên Ngộ ở Chung Phụ. Một hôm Sư vào thất, Viên Ngộ nhắc La Sơn nói: ?khi có nói, chận đầu cọp nắm đuôi cọp, dưới câu thứ nhất rõ tông chỉ; khi không nói, thấy bày máy nhọn như đồng điện chớp?, làm sao hội? Sư không thể đáp, ngày đêm tham cứu bỗng nhiên có tỉnh, Sư làm kệ trình Viên Ngộ:

Nhà ở đảnh Cô Phong,

Hằng năm đóng nửa cửa,

Tự than thân đã già,

Kế sống giao con cháu.

Viên Ngộ xem hứa khả. Hôm sau vào thất, Viên Ngộ lại hỏi: - Hôm qua công án thế nào?

Sư nghĩ đáp. Viên Ngộ liền hét bảo:

- Phật pháp chẳng phải đạo lý này. Sư lưu lại năm năm, lại càng mê muộn.

*

Sau Sư đến chùa Thê Hiền ở Lô Sơn xem bộ luận Tỏa Chấp của Thiền sư Viễn ở Phù Sơn đến câu: ? nếu nói ngộ có thân sơ, đâu có trong rừng chiên-đàn lại sanh cỏ thối?, Sư hoát nhiên khế ngộ, làm kệ gởi Viên Ngộ rằng: ?Ra rừng như cũ vào bồng hao, lưới trời lồng lộng trốn được nào, ai tin nghiệp duyên không thể trốn, trở về chẳng sợ lời nói cao.? Viên Ngộ rất vui, đem đến bảo chúng: - Giác Hoa Nghiêm đã triệt vậy.

*

Sau Sư trụ viện có vị Tăng hỏi: - Tối sơ Phật Oai Âm Vương rốt sau Phật Lâu-chí, chưa biết tham thấy người nào?

Sư đáp: - Nhà ở thành Đại Lương lại hỏi đường Trường An.

Tăng hỏi: - Như Đức Sơn gánh bộ Sớ Sao đi hành cước ý ở chỗ nào?

Sư đáp: - Đè vỡ tròng mắt ông.

Tăng hỏi: - Cùng Hòa thượng ngộ tông chỉ Hoa Nghiêm cách nhau bao nhiêu?

Sư đáp: - Đồng đường chẳng đồng dấu.

Tăng nói: - Ngày xưa Đức Sơn ngày nay Hòa thượng.

Sư đáp: - Trời chiều về Tây nước chảy về Đông.

*

Sư thượng đường nhắc: Hòa thượng Thạch Sương thiên hóa, chúng thỉnh Thủ tọa nối tiếp trụ trì, thị giả Kiền hỏi công án. Sư nói: - Chỗ tông sư đi như lửa đốt băng, thấu qua cổng thị phi, toàn cơ quên, được tột đạo. Thủ tọa kẹt ở một sắc. Thị giả tri kiến vượt thầy, đáng gọi thể diệu mất tông toàn mê hướng bối. Đâu chẳng biết Thủ tọa như cò trắng đứng trong tuyết, phẩm loại chẳng đồng. Thị giả dường chim phượng bay trong không chẳng dính lưới vàng. Một người đứng trên chót vót núi cao, một người đi tận đáy biển sâu. Mỗi vị tự theo phương mà đến, đồng hội trong thành cửu trùng. Hiện nay cần biết hai người này chăng? Sư dựng đứng phất tử lên nói: - Rồng nằm đầm biếc gió ầm ầm. Sư hạ phất tử xuống nói: - Hạc về không rộng lưng mài trời.

Có vị Tăng hỏi: - Thế nào một hét như Kim Cang Vương bảo kiếm?

Sư đáp: - Máu đẫm Phạm Thiên.

Tăng hỏi: - Thế nào một hét như sư tử ngồi xổm?

Sư đáp: - Chồn hoang hoảng hốt.

Tăng hỏi: - Thế nào một hét như sào dò bóng cỏ?

Sư đáp: - Nghiệm được xương của ông.

Tăng hỏi: - Thế nào một hét chẳng có dụng một hét?

Sư đáp: - Phải nên biết rõ người cầm kim, chớ nói oan ương lông cánh tốt.