AI CŨNG CÓ TÂM

Chúng ta kiểm lại trên thế gian này xem, ai sinh ra đời cũng đều có tâm hết. Nếu không tâm thì thành cây thành đá vô tri rồi! Mà có tâm tức là có biết. Có biết tức có giác. Có giác tức là có Phật. Như Đức Phật giác ngộ là từ đâu mà giác ?

Có nhiều vị nghiên cứu lịch sử nghe nói Phật ngồi thiền định dưới cội Bồ-đề 49 ngày đêm. Đến đêm 49 thấy sao Mai mọc, Ngài liền giác ngộ thành đạo Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, rồi cho rằng Phật giác ngộ từ dưới cội Bồ đề. Nhưng đâu phải vậy, mà chính từ tâm được giác ngộ.

Thì Phật cũng chính từ tâm chúng sanh giác ngộ mà thành Phật. Khi giác ngộ rồi thì đổi tên “chúng sanh” thành tên “Phật”. Cho nên, phẩm Phật đạo trong kinh Duy Ma Cật nói rằng: “Tất cả phiền não là hạt giống của Như Lai”. Nghĩa là hạt giống Như Lai ở ngay trong tất cả phiền não của chúng sanh.

Quý vị nghe vậy có tin không? Bởi vì có phiền não cho nên quí vị mới tu, mới giác ngộ mới thành Phật. Nếu không có phiền não thì đâu có tu. Nên kinh nói tất cả phiền não là hạt giống của Như Lai.

Do đó, có câu: “Từ bùn lầy sanh hoa sen”. Hoa sen mọc trong bùn lầy mà không mọc trên khô cạn. Nhân đó, chúng ta thờ Phật ngồi trên đài sen. Có ai thắc mắc không? Người học Phật cần phải tìm hiểu rõ những ý nghĩa trên.

Kiểm lại phần lịch sử Đức Phật, Ngài sinh ra đời với thân tướng cao lớn hơn người thường. Như vậy, đâu có hoa sen nào mà Ngài có thể ngồi trên đó được.

Sách ghi Ngài ngồi thiền trên bó cỏ của người cắt cỏ dâng cúng dưới cội Bồ-đề chứ đâu có ngồi trên hoa sen.

Đó là thờ Phật với ý nghĩa Ngài cũng là một chúng sanh từ bùn lầy của thế gian này rồi vươn lên giác ngộ thành Phật.

Cũng giống như hoa sen từ trong bùn nhô lên khỏi mặt nước, rồi nở dần ra và tỏa hương. Vậy thờ Phật ngồi trên hoa sen là một tượng trưng, để nhắc nhở đánh thức chúng sanh có đầy đủ niềm tin rằng: Đức Phật cũng từ thế gian này tu hành giác ngộ, nếu chúng ta khéo tu thì cũng có thể giác ngộ. Do đó, mọi người có đủ niềm tin để tiến tu thành Phật.

Nếu Phật từ trên trời xuất hiện xuống nhân giang rồi thành Phật, thì ngày nay có ai dám phát tâm tu để giác ngộ thành Phật ! Đa số đều sẽ nghĩ Phật là bậc thánh thiện, là bậc phi phàm, còn mình là chúng sanh mê muội nghiệp nặng, đâu thể tu giác ngộ được, nên không dám phát tâm tu cầu giác ngộ.

Do vì Đức Phật thị hiện xuống thế gian này cũng giống như mọi người, cũng sanh ra rồi lớn lên, cũng có vợ có con như bao người bình thường khác. Nhưng Ngài sẵn sàng xả bỏ hết để tìm đường giác ngộ. Vậy Phật cũng là một con người như chúng ta mà Ngài tu được, Ngài giác ngộ thì chúng ta cũng có thể tu và giác ngộ được.

Cho nên, ai có tâm thì đều có thể thành Phật. Đây là một chân lý hiện thực rất gần gũi với mọi người, không phải chuyện xa xôi.

Thiền sư Bàn Khuê ở Nhật Bản có lần dạy chúng rằng: “Vì tâm Phật chiếu sáng một cách kỳ diệu, cho nên bạn có thể học hỏi đủ thứ. Nhưng cũng vì nó chiếu sáng kỳ diệu, mà khi nghe điều này bạn sẽ quyết định không si mê nữa”. Tức là tâm Phật nơi mọi người luôn chiếu sáng, nên bạn có thể học hỏi nhiều điều tốt. Nhờ đó, khi quý vị nghe học Phật pháp mới biết Phật pháp, hiểu Phật pháp và mới phát tâm tu. Nếu không có hạt giống Phật, hạt giống giác ngộ, thì giờ này quý vị ngồi ở đâu? Chắc không ngồi đây. Nhưng quí vị lại ngồi đây. Tức là có hạt giống giác ngộ trong này thôi thúc, nên quí vị mới vào đây ngồi nghe pháp và quyết định không si mê nữa.

“Cũng hệt như khi trước bạn siêng năng, tập tành thói si mê, làm cho mình mê muội như thế nào, thì bây giờ bạn cũng sẽ áp dụng chính khả năng ấy, để mà lắng nghe và chấm dứt si mê, đấy là điều kỳ diệu về tâm Phật, hãy lắng nghe, rồi bạn sẽ thấy sự quý báu của tâm Phật. Mọi người lắng nghe rồi, thì mình mới thấy sự quý báu của tâm Phật nơi chính mình, nơi mỗi người. Khi đã thấy không gì bằng tâm Phật quý báu này, thì dù bạn có muốn si mê trở lại cũng không thể được”.

Ngài nói trước kia nó si mê như thế nào, thì bây giờ cũng từ đó chuyển lại để chấm dứt si mê. Khi mình thấy được cái quý báu, hy hữu và tin chắc là mình có điều đó rồi, thì mới quyết tâm để tiến tu đến giác ngộ. Và nếu muốn si mê trở lại cũng không thể được.

Ngài nói ngay hành vi lầm lạc cũng không rời tâm Phật.

Tức là con người ai cũng có tâm Phật, nhưng bỏ quên nó nên thành lầm lạc. Đến khi được nhắc, ngay đó liền tỉnh trở lại, thì rõ ràng nó đâu có rời tâm Phật.

Thời Phật, có câu chuyện về bà Liên Hoa Sắc. Một hôm, Tôn giả Mục-kiền-liên trên đường đi khất thực trở về, đi ngang qua một khu vườn, chợt gặp một người phụ nữ trung niên rất xinh đẹp. Người phụ nữ này đang chờ Ngài đi gần đến rồi dùng những lời lẽ êm dịu gạ chuyện để mời mọc. Tôn giả có thần thông nhìn qua biết đây là một kỹ nữ muốn mê hoặc mình và còn thấu rõ những uẩn khúc ẩn chứa trong lòng của người phụ nữ này. Ngài chẳng những không lay động, mà còn uy nghiêm nói: “Thật là đáng thương! Trông hình dáng xinh đẹp, trang sức lộng lẫy của cô, thoáng nhìn tưởng chừng ít ai ở trên đời này hơn được. Nhưng bên trong lòng cô thì đang chứa đầy ô uế, ngày đêm tiết rỉ không ngừng. Thân thể và tâm hồn của cô hiện tại cực kỳ bất tịnh. Cô đang vùng vẫy trong bùn nhơ, như con voi già bị sa lầy, càng vùng vẫy chừng nào thì càng lún sâu thêm chừng đó”.

Bà Liên Hoa Sắc nghe liền giật mình kinh hãi. Tại sao ông thầy này thấu rõ tâm mình như vậy? Và ngay đó bà rơi lệ, thú thật là: “Bạch Tôn giả! Ngài đã biết rõ nên tôi cũng không thể giấu nữa.. Trước tôi đã sớm nghe danh Ngài là vị đệ tử thần thông bậc nhất của Đức Phật, và không tin thần thông có thể vượt qua được sắc đẹp. Tôi biết tôi là một kẻ tội lỗi, nhưng không hề nghĩ đến việc hướng thiện. Do vì quá tuyệt vọng và nghĩ rằng đối với một người có quá khứ ghê rợn như tôi, không ai có thể cứu vớt, chắc chắn mai sau sẽ chịu quả báo đáng kinh sợ”.

Tôn giả Mục-kiền-liên an ủi rằng: “Cô không nên tự làm khổ mình như vậy, cũng đừng thất vọng. Tội nghiệp dù có nặng đến đâu, nếu thật tâm sám hối thì đều có thể cứu vãn. Cũng như y phục dơ, có thể giặt giũ; thân thể ô uế thì có thể dùng nước tẩy trừ; còn tâm không thanh tịnh thì có thể dùng Phật pháp để rửa sạch. Trăm dòng sông nhơ nhớp, một phen chảy vào biển cả, thì nước biển lớn thảy đều làm sạch nước trăm sông. Lời dạy của Đức Thế Tôn ta đủ sức để khiến cho thanh tịnh lòng người ô uế, có thể cho sám hối những tội nghiệp quá khứ”. Tức là thân nhơ thì Ngài nói dùng nước tắm sạch, còn tâm nhơ thì dùng nước Phật pháp để tẩy rửa. Cũng còn hy vọng, không thể hoàn toàn thất vọng.

Bà Liên Hoa Sắc nghe rồi liền thưa: “Nhưng tội lỗi quá khứ của tôi quá khủng khiếp, nếu nói ra e Tôn giả phải bỏ chạy đi thôi”. Tôn giả Mục-kiền-liên bảo: “Cô cứ nói !”.

Bà Liên Hoa Sắc thổ lộ hết những uẩn khúc ở trong lòng: “Tôi tên là Liên Hoa Sắc, con gái của một vị trưởng giả ở thành Đắcxoa- thi-la. Khi lên 16 tuổi, cha mẹ lập gia thất cho tôi. Nhưng không lâu thì cha tôi qua đời, bà mẹ góa bụa của tôi bèn tư thông với chồng tôi. Biết được tin này tôi rất đau lòng bỏ nhà ra đi, bỏ luôn đứa con gái vừa sanh lại cho chồng. Sau đó, tôi lại tái giá với một thương gia ở nơi khác. Nhân chuyến đi buôn xa ngang qua thành Đắc-xoa-thi-la này, anh ấy lại lén mua một nàng thiếp giấu ở một nhà riêng. Tôi biết được mới nổi máu ghen, quyết tìm nàng thiếp ấy để xử một trận nên thân. Than ôi! Khi tôi vừa gặp mặt người thiếp, thì liền té xỉu tại chỗ. Bởi vì cô gái ấy lại chính là con gái đời chồng trước của tôi”. Kể đến đây, bà khóc không ra tiếng.

Tôn giả Mục-kiền-liên an ủi: “Cô không nên quá đỗi thương tâm, nếu là người biết rõ quá khứ, vị lai, thì xem đó chỉ là một sự nhân quả luân hồi thôi! Thật ra, đời người là bể tội lỗi. Cô hãy nói tiếp đi!”.

Bà Liên Hoa Sắc kể tiếp: “Làm sao tôi có thể nhẫn nhục được đối với những nỗi khổ đau như vậy. Lúc đầu thì chính mẹ mình đoạt chồng của mình, bây giờ thì con gái lại tranh chung chồng với mình. Thử hỏi làm sao tôi còn có thể sống được. Tôi liền bỏ nhà ra đi, chán ghét thế gian, chán ghét mọi người, và từ đó tôi đem thân làm kẻ mua vui cho thiên hạ. Tôi muốn đùa cợt với thế nhân, dùng những giọng cười, tiếng hát mà nhận chìm thế gian. Đối với tôi đời sống đâu còn nghĩa lý, chỉ có lòng hận đời nên trả đũa cho đời. Người ta mua tiếng cười của tôi, có khi đến hàng ngàn lượng bạc, tôi đem số tiền ấy vung xài cho sướng tay, khiến người người thần phục dưới chân tôi. Tội lỗi của tôi như thế, thì Tôn giả đã biết tại sao tôi đến đây để khiêu khích Ngài, may Tôn giả là bậc có đại thần lực. Giờ đây, tôi không biết phải sám hối như thế nào để hết tội ? ”.

Bà kể cuộc đời của bà như vậy, quý vị nghe thấy có đau thương không ?

Tôn giả Mục-kiền-liên biết bà Liên Hoa Sắc thật sự đau khổ, tuy giọng nói và luận điệu của bà bề ngoài có vẻ là khinh bạc thế gian, nhưng tâm thiện bên trong vẫn chưa mất. Do đó, Tôn giả đem giáo lý duyên sanh của Phật, giảng giải cho bà nghe. Ngài khéo léo dùng nhiều phương tiện để an ủi bà. Cuối cùng bà tỉnh ngộ, đi theo Tôn giả về gặp Phật, được Phật độ cho xuất gia, rồi tu hành chứng A-la hán. Khi chứng quả A-la-hán, bà Liên Hoa Sắc là vị thần thông số một ở bên Ni.

Đây là một bài học, mà cũng là điểm để đánh thức chúng ta tiến tu. Quý vị thấy bà Liên Hoa Sắc, nhiều duyên nghiệp xấu như vậy, nhưng khi được nhắc nhở, được đánh thức, bà cũng tỉnh ngộ tu hành và bà giác ngộ chứng quả A-la-hán. Nghĩ lại tất cả những người ngồi ở đây có ai có nghiệp xấu như bà không? Nếu có cũng đâu có đến nỗi như vậy. Như thế, tất cả quí vị không thể mặc cảm cho là mình không thể tu được.

Để thấy rằng dù người bị tội lỗi nghiệp xấu che mờ, nhưng hạt giống giác ngộ, tâm Phật ở trong không có mất. Nếu khéo biết sám hối rồi chuyển tâm xấu thành tốt, thì đều có thể tiến lên được, đừng mặc cảm tội lỗi rồi chôn vùi cuộc đời mình.

Trường hợp bà Liên Hoa Sắc là một vị nhiều nghiệp xấu, nhưng được ngài Mục-kiền-liên khéo léo nhắc nhở, rồi bà tỉnh ngộ, tiến tu và giác ngộ. Đó là một lẽ thật, không phải là lý thuyết thôi.

Tiếp câu chuyện thứ hai. Vào thời Đức Phật có một nhóm ngoại đạo rất buồn phiền, vì thấy nhiều đệ tử của mình được Đức Phật giáo hóa quy y về với Phật. Một hôm, vị tu sĩ ngoại đạo này nghe một đệ tử của mình có người vợ muốn học pháp của Phật. Ngoại đạo mới gọi người này đến quở trách và ngăn cản không cho.

Anh này mới về bảo với bà vợ là không được theo Phật học giáo pháp. Nhưng bà vợ này lại nhất quyết không thay đổi. Bà nói: “Em sẽ mời Đức Phật và chư Tăng đến nhà dùng buổi cơm trưa, lúc đó anh sẽ có dịp chứng kiến, sự thành tâm và trí tuệ vĩ đại của Ngài”.

Anh chồng này bất đắc dĩ mới đến kể lại cho ông thầy của mình nghe, thầy ông mới bày cho một cách: “Thôi thì cho đào một cái hố ở trước cửa nhà, bên trên thì lót thảm; còn thức ăn thì tẩm thuốc độc, rồi nhốt bà vợ ở trong nhà kho phía sau đừng cho bà ra, để bà không có thể đi báo tin cho Phật được”. Anh này làm theo. Khi Đức Phật được mời, Ngài vẫn nhận lời thỉnh.

Đúng giờ, Đức Phật đến và đi qua tấm thảm bình thường. Anh ta sửng sốt, vì thấy tấm thảm không hề lún xuống. Đúng ra, khi Phật bước lên thì anh đã cho người giật dây để Phật cùng với Tăng đoàn lọt xuống hố, nhưng hố ấy lại biến thành hồ sen có hoa sen đỡ chân Phật và chư Tăng.

Anh thấy vậy liền cảm động, quỳ xuống nói lớn: “Xin hãy tha thứ cho con bạch Thế Tôn. Con đã gây nhiều tội lỗi, cho con xin sám hối”.

Nghe anh sám hối xong, Phật mới nói bài kệ: “Tâm giác ngộ đã vượt lên mọi nhị nguyên. Làm sao mà thiện hay ác còn đụng đến nó được nữa. Tâm tỉnh giác xa lìa mọi dục ái của ba độc, làm sao cái khổ còn đụng đến nó được nữa”. Tức là tâm giác ngộ này vượt lên cả hai bên đối đãi, xa lìa cả ba độc tham, sân, si, thì độc ở thế gian đâu có đụng đến nó được. Sau đó anh được Phật cảm hóa.

Quý vị thấy người này ban đầu cũng là từ tâm lầm lạc, sau nghe Phật pháp cũng được chuyển hóa. Cho nên, ngài Bàn Khuê mới nói tâm Phật chiếu sáng một cách kỳ diệu, ngay cả những hành vi lầm lạc cũng không rời ngoài. Qua đó, chúng ta có đủ niềm tin để tiến lên, khai thác tâm Phật nơi chính mình.

Trích "AI CŨNG CÓ MỘT TÂM PHẬT" - TT. Thích Thông Phương