NGŨ ĐĂNG HỘI NGUYÊN : 065. VẤN ĐỀ CÓ KHÔNG

Về sau Sư trụ ở Tây Đường, có một Cư sĩ (Trương Chuyết) đến hỏi:
- Có thiên đường, có địa ngục chăng?
Sư đáp:
- Có.
- Có Phật, Pháp, Tăng, Tam Bảo chăng?
- Có.
Lại hỏi nhiều vấn đề khác, Sư đều đáp "Có".

Cư sĩ thưa:
- Hòa thượng nói thế có lầm chăng?
Sư hỏi lại:
- Ông từng gặp vị Tôn túc nào rồi mới đến đây?
- Con từng tham vấn Hòa thượng Cảnh Sơn.
- Hòa thượng Cảnh Sơn nói với ông thế nào?
- Hòa thượng nói tất cả thảy đều "Không".
- Ông có vợ không?
- Có.
- Hòa thượng Cảnh Sơn có vợ không?
- Không.
- Hòa thượng Cảnh Sơn nói không là phải.
Cư sĩ lễ tạ rồi lui.

BÌNH:
Khi mê, thiên đường, địa ngục mỗi mỗi hiện bày rõ ràng không mảy may thiếu sót. Lúc tỉnh, một niệm cũng không, thiên đường địa ngục từ đâu dựng lập? Bởi "Có", "Không" không cố định, tùy tình mê chấp của chúng ta mà thành "Có" hay "Không", với con mắt người đạt đạo, không nói quyết định là "Có" hay "Không", mà tùy theo chỗ chấp của người học, hoặc nói "Có", hoặc nói "Không" nhằm cởi mở tình chấp cho người. Rốt cùng, "Có", "Không" đều dứt bặt không còn dấu vết phân chia, đó mới là chỗ cứu cánh của đạo.
Thế nên, một Thiền sư Việt Nam đã có làm một bài kệ:
Có thì muôn sự có,
Không thì tất cả không.
Có, không trăng đáy nước,
Chớ mắc có không, không.