Bài 101 — Thần Hội lập nghĩa giải

403. 神 會 義 解 — Thần Hội lập nghĩa giải

Thiền sư Hà Trạch Thần Hội, năm 14 tuổi làm Sa-di đến yết kiến Lục Tổ. Tổ hỏi:

– Thiện tri thức từ xa đến đây ắt phải khó nhọc lắm, có đem được gốc đến chăng? Nếu có gốc tức phải biết chủ, thử nói xem!

Sư đáp:

– Lấy vô trụ làm gốc, thấy tức là chủ.

Tổ nói: Sa-di này, đâu nên nói như thế!

Tổ liền lấy gậy đập cho Sư một gậy. Sư bị đánh liền suy nghĩ: “Bậc đại thiên tri thức nhiều kiếp rất khó gặp, nay ta đã gặp được thì đâu nên tiếc thân mạng”. Kể từ đó, Sư theo hầu hạ Tổ không lúc nào rời. Một hôm, Tổ bảo đại chúng:

– Ta có một vật không đầu, không đuôi, không tên, không họ, không lưng, không mặt, các ông có biết chăng?

Sư liền bước ra nói:

– Ấy là bản nguyên của chư Phật, là Phật tính của Thần Hội.

Tổ nói: Ðã bảo với ngươi là không có tên gọi mà ngươi lại nói là bản nguyên, là Phật tính.

Sư lễ bái mà lui. Tổ nói:

– Gã này về sau có ra làm trụ trì để hoằng pháp chỉ thành được tông đồ của hàng tri giải mà thôi!

• Pháp Nhãn nói: Bậc Cổ đức thụ kí người trọn chẳng lầm. Ngày nay lập tri giải là Tông Hà Trạch vậy.

(Theo: Hội Nguyên, quyển 2.)

404. 石 頭 真 吼 — Thạch Ðầu hiệu Chân Hẩu

Lúc Ðại sư Tào Khê (tức Lục Tổ Huệ Năng) sắp sửa thị tịch có nói rằng: “Ðến đời Mã Tổ ở Giang Tây, Thạch Ðầu ở Nam Nhạc thì Thiền Tông mới hưng thạnh huy hoàng”. Vì thế, các nơi gọi ngài Thạch Ðầu hiệu Chân Hẩu (dạy thẳng chân thật), còn Mã Tổ hiệu Toàn Ðề (nêu ra triệt để).

(Theo: Lâm Gian lục, quyển thượng.)

405. 惟 儼 不 為 — Duy Nghiễm đáp chẳng làm

Dược Sơn yết kiến Thạch Ðầu thầm nhận huyền chỉ. Một hôm, Sơn đang ngồi, bỗng Thạch Ðầu nhìn thấy, liền hỏi:

– Ông làm gì ở đây?

– Tất cả đều chẳng làm.

Ðầu nói: Như thế là ngồi không vậy!

– Nếu ngồi không cũng là làm.

– Ông nói chẳng làm là chẳng làm cái gì?

– Ngàn Thánh cũng chẳng biết.

Dược Sơn Duy Nghiễm liền đọc kệ: 

Từ xưa đến nay chẳng biết y

Nhậm vận theo nhau thế ấy đi

Hiền thánh từ xưa, còn chẳng biết

Há lũ phàm phu biết được gì?

(Theo: Hội Nguyên, quyển 5.)

406. 從 諗 仍 舊 — Tùng Thẩm bảo như cũ

Ngài Triệu Châu nói:

– Chớ nên phí sức trong lời hay tiếng đẹp, sao chẳng “như cũ đi”. Pháp thế gian còn có cửa vào, Phật pháp há không có cửa vào ư? Chỉ tại là chẳng “như cũ đi”.

(Theo Lâm Gian lục, quyển thượng.)