Bài 21 — Bốn vị quan hỏi đạo

81. 四 賢 問 道 — Bốn vị quan hỏi đạo

1. Tướng quốc Bùi Hưu hỏi ngài Hoàng Bá:

Tướng quốc Bùi Hưu vào chùa Khai Nguyên, thấy hình vẽ bên vách nên hỏi ngài trụ trì:

– Vẽ cái gì đây?

– Vẽ hình cao tăng.

– Hình có thể thấy mà cao tăng thì ở đâu?

Thầy trụ trì không đáp được.

Bùi Hưu hỏi:

– Trong đây có thiền nhân chăng?

– Vừa có một vị tăng vào chùa đang làm việc in tuồng thiền giả.

Bùi Hưu bèn xin cho gặp. Thấy Hoàng Bá, Bùi Hưu nói:

– Hưu vừa có một câu hỏi, chư đức tiếc lời, giờ thỉnh thượng nhân đáp thế một câu?

– Mời tướng công hỏi lại?

Bùi Hưu lặp lại câu hỏi trước. Sư dùng tiếng trong thanh gọi:

– Bùi Hưu!

– Dạ!

Sư bảo:

– Ở đâu?

Bùi Hưu ngay nơi đó ngộ được ý chỉ như được hạt châu trên búi tóc.

2. Quan Nội Hàn Dương Ức tham vấn nơi ngài Quảng Huệ:

Ðời Tống, Dương Ức tự là Ðại Niên làm quan Thị Lang. Lúc 30 tuổi, ông làm Tri phủ Phấn Châu, có đến yết kiến Quảng Huệ Thiền sư và tỉnh ngộ. Ông là phương ngoại hữu của ngài Từ Minh

Ðời Tống, Châu Tôn xuống chiếu cho ông soạn mục lục Ðại Tạng. Ông còn sửa chữa bộ Cảnh Ðức Truyền Đăng Lục và lời tựa sách Thanh Qui

• Phương ngoại hữu: Người bạn đạo đã thoát vòng trần lao, không phân biệt tại gia hay xuất gia.

3. Thái úy Lý Tuân Úc, tự Công Võ, đỗ tiến sĩ, vua Tống Chân tôn phong làm Phò mã và cho làm Ninh Quốc Quân Tiết Ðộ Sứ.

Ông yết kiến ngài Cốc Uẩn Thông Thiền sư để hỏi việc xuất gia. Thiền sư đem chuyện Thôi Triệu Công hỏi ngài Kính Sơn Ðạo Khâm Thiền sư: “Ðệ tử nay muốn xuất gia được không? Ngài Ðạo Khâm đáp: Việc xuất gia là việc của bậc đại trượng phu, không phải việc mà các quan văn quan võ làm được”. Ông liền tỉnh ngộ và trình bài kệ rằng:

                 Người sắt mới mong học đạo thâm

                Ðặt tay liền biện rõ đầu tâm

               Thẳng về đường giác cao vô thượng

               Phải quấy màng chi để bận lòng

4. Tướng công Vu Ðịch hỏi Tử Ngọc:

– Xin Sư một lời về chí lí của Phật pháp?

– Này Tướng công, chí lí của Phật pháp cần phải bỏ tình lí kia!

– Thỉnh Hòa thượng bỏ tình lí kia.

– Xin mời hỏi lại?

Công:

– Thế nào là Phật?

Ngọc gọi. Công ứng thinh:

– Dạ!

Ngọc nói:

– Chớ có cầu cái gì khác nữa!

(Theo: Hội Nguyên, quyển 9.)

82. 三 佛 下 語 — Ba họ Phật trình bày

Ba họ Phật ở tại pháp hội Ngũ Tổ, thường đàm đạo ở trên đình vào ban đêm. Lúc trở về phương trượng thì đèn đã tắt, Ngũ Tổ ở trong bóng tối nói:

– Mỗi người các ngươi hãy nói một chuyển ngữ xem.

Phật Giám:

– Chim Phượng múa ở đền vua.

Phật Nhãn:

– Rắn sắt ở đường xưa.

Phật Quả:

– Nhìn xuống gót chân.

Ngũ Tổ nói:

– Kẻ diệt mất Tông của Ta chính là Khắc Cần vậy (tức chỉ cho Phật Quả).

Kệ ngộ đạo của Sư Phật Quả Viên Ngộ:

                    Lò hương bên trướng khói vừa tan

                    Say khước dìu về nhạc vấn vương

                   Một đoạn phong lưu thời trai trẻ

                    Chỉ có giai nhân mới hiểu chàng.

(Theo: Hội Nguyên, quyển 19.)

83. 真 際 庭 柏 — Chân Tế bách trước sân.

Triệu Châu Quan Âm Viện cũng gọi là Ðông Viện. Thiền sư trụ trì nơi ấy là Sư Tùng Thẩm, người họ Hác, ở làng Hác thuộc Tào Châu, Thụy là Chân Tế Ðại sư. Tăng hỏi:

- Thế nào là ý Tổ sư từ phương tây lại?

Sư nói:

- Cây bách ở trước sân.

(Theo: Hội Nguyên, quyển 1.)

84. 守 初 麻 斤 — Thủ Sơ ba cân gai

Có vị tăng hỏi Thiền sư Thủ Sơ ở Ðộng Sơn (nối pháp Vân Môn):

– Thế nào là Phật?

– Ba cân gai.

(Theo: Truyền Đăng, quyển 23.)