NGŨ ĐĂNG HỘI NGUYÊN - SANH, GIÀ, BỆNH, CHẾT

Đại sĩ Thiện Huệ, người huyện Nghĩa Ô, Vụ Châu, họ Phó. Xuất gia đi hoằng hóa (du hành giáo hóa) có rất nhiều dấu tích lạ thường. Vua Lương Võ Đế rất kính mộ Ngài. Rốt sau lúc gần thị tịch, Ngài có để kệ dạy:

Hữu vật tiên thiên địa,
Vô hình bổn tịch liêu.
Năng vi vạn tượng chủ,
Bất trục tứ thời điêu.

Dịch:

Có vật trước trời đất,
Không hình vốn lặng yên.
Hay làm chủ muôn tượng,
Chẳng theo bốn mùa tàn.

SANH

Thức thác phù bào khởi
Sanh tùng ái dục lai.
Tích thời tằng trường đại
Kim nhựt hậu anh hài.
Tinh nhãn tùy nhân chuyển
Châu thần hướng nhũ khai.
Vi lân mê giác tánh,
Hoàn khước thọ luân hồi.

Dịch:

Thức gá bèo bọt khởi
Sanh từ ái dục ra.
Khi xưa từng người lớn
Nay là trẻ mới sanh.
Mắt sáng theo người chuyển
Môi thắm chờ sữa ra.
Thương vì quên tánh giác,
Trở lại chịu luân hồi.

LÃO

Giám cảnh dung nhan cải
Đăng giai khí lực suy.
Đốt tai kim dĩ lão
Xu bái phục toàn khuy.
Thân tợ lâm nhai thọ
Tâm như niệm thủy quy.
Thượng du đam hữu lậu
Bất khẳng học vô vi.

        Dịch:

Soi kiếng dung nhan đổi
Lên thềm khí lực suy.
Than ôi! Nay đã lão
Sức khỏe đã kém đi.
Thân tợ cây vực thẳm
Tâm như nhớ nước rùa.
Còn đắm mê hữu lậu
Chẳng chịu học vô vi.

BỆNH

Hốt nhiễm trầm kha bệnh
Nhân thành ngọa bệnh thân.
Thê nhi sầu bất ngữ
Bằng hữu yểm tương thân.
Sở thống trừu thiên mạch
Thân ngâm triệt tứ lân.
Bất tri tiền lộ hiểm
Do thượng tứ tham sân.

        Dịch:

Chợt mắc bệnh trầm trọng
Thân nằm liệt trên giường (bệnh).
Vợ con buồn chẳng hỏi
Bè bạn chán không thân.
Đau đớn trăm ngàn mạch
Rên xiết động xa gần.
Chẳng biết đường hiểm trước
Theo tình ý tham sân.

TỬ

Tinh phách tùy sanh lộ
Du hồn nhập tử quan.
Chỉ văn thiên vạn khứ
Bất kiến nhất nhân hoàn.
Bảo mã không tê lập
Đình hoa vĩnh tuyệt phan.
Tảo cầu vô thượng đạo
Ưng miễn tứ phương san.

        Dịch:

Tinh phách theo sanh lối
Hồn dạo cửa tử thần.
Chỉ nghe muôn vạn cách
Chẳng thấy một người về.
Ngựa báu trơ đứng hí
Vườn hoa bặt săm soi.
Sớm cầu đạo Vô thượng
Mới khỏi núi bốn bề.

Đại sĩ xem thấy bóng mình rọi dưới nước, bèn gọi vị Phạm tăng nói: "Nơi bể lò rèn còn nhiều sắt vụn, trước cửa thầy thuốc còn lắm bệnh nhân, độ sanh là sở nguyện của tôi vậy".

BÌNH:

Mỗi người chúng ta ai ai cũng sẵn có một vật "vốn tự ngàn xưa vắng lặng không hình" chỉ vì một niệm chợt quên, đành chịu vĩnh kiếp trầm luân trong đường sinh tử, trải qua bốn đoạn sanh, già, bệnh, chết xiết bao đau khổ! Vậy có ai biết được đó là vật gì chăng ?

- "Nam Nhạc - Hoài Nhượng mất tám năm!".

Nếu biết ngang đây một phen thức tỉnh trở về, mới hay xưa nay vốn chẳng sanh diệt. Ngoái nhìn trở lại, từ trước bao cuộc tử sanh, dường như giấc mộng!

Tuy nhiên chớ lấy tự vui mà cho là đủ, trong khi bên cạnh còn bao nhiêu kẻ đau khổ. Phải sẵn sàng gõ tỉnh người còn trong mộng! Chẳng thấy Đại sĩ kia, khi gần sắp tịch vẫn còn chỉ bóng mình dưới nước, mà nhắc khéo chúng ta: "Thân này tuy hiện có đến đi, chẳng qua chỉ là cái bóng dưới nước. Sự còn mất của nó có gì là quan trọng?". Vậy nên Ngài ra đi, mà nguyện Ngài vẫn còn. Nếu chúng sanh có duyên ắt liền thấy Ngài vốn không mất !